สารเร่ง พด.6 หมายถึง เชื้อจุลินทรีย์ที่มีคุณสมบัติเพิ่มประสิทธิภาพในการหมัก และย่อยสลายสารอินทรีย์ในสภาวะที่ไม่มีออกซิเจน นิยมนำมาใช้ทั้งในภาคการเกษตร และอุตสาหกรรม ที่เกี่ยวข้องกับการบำบัดน้ำเสียเป็นหลัก ผลิตออกมาทั้งในรูปของชนิดผง และชนิดน้ำ
ภาคการเกษตร มีการนำมาใช้สำหรับช่วยการบำบัดน้ำในระบบบำบัดของฟาร์ม เช่น ฟาร์มสุกร ฟาร์มโค รวมถึงใช้เติมในบ่อเลี้ยงกุ้ง เลี้ยงปลาเพื่อช่วยย่อยสลายสารอินทรีย์ที่ตกค้างในน้ำ
ภาคอุตสาหกรรม มีการนำมาใช้ประโยชน์เพื่อการผลิตปุ๋ยอินทรีย์น้ำ เพิ่มประสิทธิภาพระบบบำบัดน้ำเสีย กำจัดกลิ่นเหม็นตามท่อระบายน้ำ เป็นต้น รวมถึงเพิ่มประสิทธิภาพของการหมักสำหรับอุตสาหกรรมผลิตแอลกอฮอล์
จุลินทรีย์หลัก
1. ยีสต์ราที่สามารถย่อยเปลี่ยนสลายสารอินทรีย์ให้เป็นแอลกอฮอล์ และกรดแลคติคได้
2. แบคทีเรียในกลุ่มผลิตเอนไซม์โปรทีเอสสำหรับย่อยสลายโปรตีน
3. แบคทีเรียในกลุ่มผลิตเอนไซม์ไลเปสสำหรับย่อยสลายไขมัน
4. แบคทีเรียในกลุ่มย่อยสลายกรดอินทรีย์
คุณลักษณะ พด.6
พด.6 เป็นสารจุลินทรีย์ที่ผลิตได้จากการคัดแยกจุลินทรีย์จากตัวอย่างปุ๋ยน้ำที่เกิดจากการหมักตามธรรมชาติของเกษตรกรในสถานที่ต่างๆ โดยคัดแยกเฉพาะจุลินทรีย์ที่มีคุณสมบัติในการย่อยสลายสารอินทรีย์ในภาวะขาดออกซิเจนได้ดี ไม่ต้องการแสง และอากาศในการเจริญเติบโต ต้องการอุณหภูมิไม่สูง ระหว่าง 30-35 องศาเซลเซียส
ประโยชน์ พด.6 ในทางการเกษตร และอุตสาหกรรม
1. ช่วยกำจัดสารอินทรีย์ตามรางระบายน้ำ คอกสัตว์
2. จุลินทรีย์สามารถสร้างกรด ป้องกันการเติบโตของจุลินทรีย์ชนิดอื่น โดยไม่ทำให้เกิดกลิ่นเหม็น
3. กำจัดสารอินทรีย์ และประสภาพน้ำในบ่อเลี้ยงกุ้ง เลี้ยงปลา โดยอาจใช้โรยก้นบ่อก่อนการปล่อยน้ำเข้าหรือโรยผิวบ่อก็ได้
4. ช่วยเร่งการย่อยสลายสารอินทรีย์วัตถุ
5. เพิ่มประสิทธิภาพการบำบัดน้ำเสียของระบบบำบัดน้ำเสียในภาวะไร้อากาศ
6. เพิ่มประสิทธิภาพการหมักเพื่อให้ได้กรดอินทรีย์ในจำนวนมากสำหรับอุตสาหกรรมหมักแอลกอฮอล์
ข้อพิจารณาสำหรับการใช้
1. แหล่งน้ำขังหรือระบบบำบัดที่มีลักษณะสีดำ
2. แหล่งน้ำหรือระบบบำบัดที่มีคราบไขมันหรือน้ำมันปะปน
3. แหล่งน้ำขังหรือระบบบำบัดมีฟองก๊าซ และมีกลิ่นเหม็น
4. พื้นคอกสัตว์ที่มีกลิ่นเหม็น แมลงวันตอม และมีหนอน
5. แหล่งน้ำขังหรือระบบบำบัดที่มีค่า pH ต่ำ และมีความเป็นกรด
6. แหล่งน้ำหรือบ่อเลี้ยงกุ้งปลาที่มีการติดเชื้อ
7. สำหรับระบบบำบัดสามารถใช้เติมเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพของระบบได้ทุกเมื่อ
ลักษณะการใช้
1. ชนิดผงใช้โดยการผสมน้ำราดหรือฉีดพ่นตามร่องน้ำ คอกสัตว์ ในอัตราส่วน 1 ถุง ต่อน้ำ 20 ลิตร ทุกๆ 3 วัน
2. ใช้เติมในระบบบำบัดน้ำเสีย ทั้งในรูปของผงหรือน้ำ เทราดในบ่อบำบัด
3. ใช้เติมตามบ่อเลี้ยงกุ้ง เลี้ยงปลา ด้วยการละลายน้ำหรือใช้ในรูปของน้ำ 100 ลิตร/ไร่
4. ใช้ทำความสะอาดตัวสัตว์ด้วยการผสมน้ำราดตามตัวหลังทำความสะอาดเสร็จ
ทั้งนี้ สามารถใช้สารเร่ง พด. 6 หมักเลี้ยงเชื้อเพื่อเพิ่มปริมาณได้
ตัวอย่างการหมักเพิ่มปริมาณเชื้อ
วัสดุอุปกรณ์ – ถังพลาสติก ขนาด 100 ลิตร
– เศษวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตรหรือในครัวเรือน 50 ส่วน
– กากน้ำตาล 10 ส่วน
– น้ำ 30 ส่วน
– สารเร่ง พด. 6 1 ถุง 25 กรัม
วิธีการ
– หากเศษวัสดุเหลือใช้มีขนาดใหญ่ ควรสับให้มีขนาดเล็กลง
– ใส่วัสดุลงถังพลาสติก ตามด้วยสาเร่ง พด.6 พร้อมกับผสมน้ำ
– ทำการกวนผสมให้เข้ากัน พร้อมปิดฝา โดยให้มีรูระบายอากาศเล็กน้อย
– หมักประมาณ 20-30 วัน ก็สามารถนำน้ำหมักไปใช้ได้
ข้อสังเกต หากถังหมักมีการเจริญเติบโตของเชื้อดีจะมีลักษณะเป็นน้ำสีออกเหลืองใสถึงน้ำตาลใส มีกลิ่นเปรี้ยว แต่หากมีเชื้อจุลินทรีย์อื่นเจริญเติบโตแทนจะทำให้น้ำหมักเน่า มีกลิ่นเน่าเหม็น ผิวหน้ามีคราบขาว เป็นเหมือก และมีฟองอากาศซึ่งจะใช้งานไม่ได้ แต่ทั้งนี้ ไม่ควรทิ้งเปล่า อาจนำไปเทรดบริเวณโคนต้นไม้จะเป็นประโยชน์ที่สุด
ข้อแนะนำ
1. ไม่ควรเก็บสารเร่ง พด.6 ในที่ร่มมีอากาศชื้นแฉะหรือสัมผัสกับน้ำฝน
2. หากเปิดใช้แล้ว ควรใช้ให้หมดในครั้งเดียว